Scriptieverdediging of -presentatie

Eindelijk is het zover: je scriptie is af. De laatste letters zijn op papier gezet en het is tijd om je scriptie te verdedigen of presenteren. Een spannend moment! Je verdediging of presentatie telt namelijk vaak mee voor je eindcijfer. Daarom is een goede voorbereiding heel belangrijk. Lees hier onze tips om jouw scriptieverdediging of -presentatie goed aan te pakken.

Bij veel hbo- en universitaire opleidingen moet je je scriptie verdedigen voor en/of presenteren aan een aantal mensen. Wie dat precies zijn, verschilt per opleiding. In elk geval zullen je scriptiebegeleider en tweede lezer aanwezig zijn. Soms mag je daarnaast zelf publiek uitnodigen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de begeleider vanuit je stagebedrijf, trotse familieleden of vrienden.

Tijdens de verdediging ga je onder andere kritische vragen beantwoorden over je onderzoek, de gebruikte methode of de resultaten. Daarnaast zal je je onderzoek presenteren.

Er zijn ook opleidingen waarbij een scriptieverdediging niet nodig is, maar een onderzoekspresentatie wel. In dat geval krijg je geen kritische vragen voor je kiezen, maar geef je wel een beknopte samenvatting van onder meer de aanleiding voor je scriptie, de onderzoeksvraag, de onderzoeksmethode, de resultaten en de conclusie.

Als je je scriptie gaat verdedigen inclusief het presenteren van je onderzoek, dan is je scriptieverdediging als volgt opgebouwd.

1. Je onderzoek presenteren

Eerst ga je op een begrijpelijke manier je volledige onderzoek presenteren aan het publiek. Hierbij bespreek je vaak kort de verschillende onderdelen van je scriptie. Gebruik ter aanvulling op je verhaal bij voorkeur een visuele presentatie, bijvoorbeeld een PowerPoint-presentatie. Dat helpt de lezer om je verhaal te kunnen volgen.

Je onderzoek presenteren doe je meestal in de volgende volgorde:

• Wat is de aanleiding voor je onderzoek (of het probleem waarvoor je een oplossing zocht)?
• Wat is je hoofdvraag?
• Wat zijn je eventuele deelvragen en/of hypothesen?
• Welke methode heb je gebruikt om je onderzoeksvraag te beantwoorden?
• Wat zijn de belangrijkste resultaten uit je onderzoek?
• Welke conclusies trek je op basis van die resultaten?
• Hoe interpreteer jij die resultaten (de discussie)?
• Wat zijn je eventuele adviezen op basis van je onderzoeksresultaten?
• Welke beperkingen kent je onderzoek? Wat zijn eventuele suggesties voor vervolgonderzoek?
• Wat heb je geleerd van het schrijven van je scriptie?

Let op: niet bij elke scriptieverdediging is een presentatie van je onderzoek nodig. Soms is een presentatie wel nodig, maar moet je deze heel beknopt houden. Check dus vooral bij je scriptiebegeleider wat voor jou de bedoeling is.

De presentatie van je onderzoek duurt gemiddeld zo’n 10-20 minuten. Bij sommige opleidingen kan het korter of juist langer zijn.

2. Kritische vragen beantwoorden

Daarna breekt het spannendste onderdeel van je scriptieverdediging aan: de kritische vragen van je begeleider en tweede lezer beantwoorden. Met die vragen gaan zij na of je het onderwerp en je onderzoek volledig snapt.

Hoe spannend het ook is, geef vooral rustig antwoord op de vragen en vertrouw erop dat jij je scriptie goed genoeg kent om antwoord te kunnen geven. Weet je het antwoord op een vraag niet? Vraag dan of je er later op mag terugkomen. Niets mis mee!

Voor het beantwoorden van de vragen is meestal zo’n 15-30 minuten gereserveerd. Overigens zijn er ook kortere verdedigingen. Dit verschilt per opleiding.

3. De uitslag: je cijfer

Dan is het een kwestie van duimen draaien. Je moet samen met het eventuele publiek vijf minuten de ruimte verlaten. Je begeleider en tweede lezer gebruiken die tijd om je scriptieverdediging en je scriptie zelf te bespreken. Als je na een paar minuten wordt teruggeroepen, krijg je je cijfer te horen. Zo weet je direct of je bent geslaagd of niet.

Overigens zijn er opleidingen waarbij je het cijfer pas later te horen krijgt, bijvoorbeeld een week na de verdediging en/of presentatie. Dan moet je dus nog heel even in spanning afwachten.

De kritische vragen zijn bedoeld om te checken in hoeverre jij kennis hebt van je onderwerp en om te kijken of je onderzoek goed in elkaar steekt.

De kritische vragen kunnen gaan over het onderwerp van je scriptie, je resultaten of de onderzoeksopzet. Denk bijvoorbeeld aan dit soort vragen:

• Is je steekproef representatief voor de doelgroep die je wilde onderzoeken?
• Waarom heb je voor die ene specifieke deelvraag gekozen?
• Wat voegt jouw onderzoek toe aan bestaande literatuur?
• Waarom heb je voor deze onderzoeksmethode gekozen?
• Hoe kun je laten zien dat jouw onderzoek betrouwbaar en/of valide is?
• Welke beperkingen kleven er aan je onderzoek?
• Zou oplossing X ook een oplossing voor je probleem kunnen zijn?
• Waarom heb je besloten om juist bron Y of theorie Z aan te halen?
• Als je het onderzoek opnieuw zou doen, wat zou je dan anders aanpakken?
• Waarom sluiten je resultaten wel of niet aan op eerder onderzoek?
• Hoe zou je de beperkingen in je onderzoek een volgende keer kunnen oplossen?

Een goede voorbereiding is het halve werk als je je eindwerk moet verdedigen. We geven je graag 6 helpende tips om je eindwerk te verdedigen en de presentatie soepel te laten verlopen.

1. Neem je scriptie geprint mee. Dan kun je je scriptie er altijd bij pakken als iemand een gedetailleerde vraag stelt over een bepaald onderdeel van je scriptie.
2. Lees je verhaal niet voor, maar geef de presentatie zoveel mogelijk uit je hoofd. Bereid je verhaal daarom goed voor. Oefen je presentatie eventueel een keer met publiek, zodat je zeker weet dat je verhaal voor anderen goed te volgen is en dat je niet over de tijdslimiet heen gaat.
3. Gebruik één of hooguit twee slides per onderdeel van je scriptie (dus bijvoorbeeld één resultatenslide, één slide voor je conclusie, etc.). Anders ga je al snel over de tijd heen of raakt je publiek de draad kwijt door de vele slides.
4. Beperk je tot de grote lijnen. Bespreek alleen de belangrijkste aspecten van elk onderdeel. Houd het bijvoorbeeld bij de resultaten die het meest van belang zijn en ga niet te veel in op elk detail uit je resultatenhoofdstuk.
5. Lees van tevoren je scriptie nog eens door, zodat je de inhoud scherp op je netvlies hebt.
6. Neem een zelfverzekerde houding aan. Ga rechtop staan, houd je rug recht en doe je schouders naar achteren. Spreek luid en duidelijk, en vermijd friemelen met je handen. Zo komt je verhaal het beste tot zijn recht.

Verder is het slim om van tevoren te bedenken welke vragen gesteld kunnen worden. Als je dat weet, kun je alvast mogelijke antwoorden op die vragen voorbereiden.

Je scriptie verdedigen doe je zowel als je aan de universiteit studeert als wanneer je een hbo-opleiding volgt. Wel verschillen de eisen per opleiding. Er zijn ook opleidingen die helemaal geen verdediging en/of presentatie verplicht stellen.

Hbo-opleidingen zijn meer beroepsgericht; universitaire opleidingen zijn meer wetenschappelijk georiënteerd. Daarom zal je bij de verdediging van je scriptie op het hbo wellicht eerder praktische vragen krijgen, bijvoorbeeld over hoe uitvoerbaar je adviezen zijn of wat je van de stageperiode hebt geleerd. Als je een scriptie gaat verdedigen op de universiteit, kun je eerder theoretische of methodologische vragen verwachten, bijvoorbeeld over methode-keuzes of over de gebruikte bronnen.

De verdediging van je scriptie is op het hbo bijna altijd verplicht; op de universiteit komt een scriptieverdediging niet altijd voor. Je ziet hier ook af en toe dat je je scriptie pas na ontvangst van je cijfer hoeft te presenteren.

Balen! Je hebt je scriptieverdediging niet gehaald. Dat je je scriptie mag presenteren, betekent helaas niet dat je meteen van een voldoende verzekerd bent. Bij sommige opleidingen is dat overigens wel het geval; daar mag je een scriptie pas verdedigen als je op z’n minst een voldoende hebt. Bij opleidingen die die richtlijn niet hanteren, is het in principe mogelijk dat je bij je scriptieverdediging alsnog hoort dat je niet geslaagd bent. Dat hoeft niet aan je verdediging te liggen; misschien had je scriptie op zich al geen voldoende gekregen.

Als je je scriptie niet gehaald hebt, is het belangrijk om zo snel mogelijk met je afstudeerbegeleider of examinator in gesprek te gaan. Bespreek samen waarom je scriptie niet is goedgekeurd en wat je mogelijkheden zijn. Vaak kun je op basis van de feedback je scriptie verbeteren. Op het beoordelingsformulier lees je ook terug waar jouw scriptie op dit moment een onvoldoende op scoort. Na het feedbackgesprek kun je de verbeterpunten doorvoeren en je scriptie inleveren, waarna je hopelijk wel geslaagd bent.

Een goede scriptieverdediging begint met een scriptie die staat als een huis. Oftewel: een scriptie zonder taalfouten, met de juiste structuur en met een heldere rode draad. Wij helpen je graag om jouw scriptie aan al die punten te laten voldoen. De editors van AthenaCheck kijken scripties na op al die punten. Ook jouw scriptie kijken ze graag voor je na.